Badanie prowadzone przez Uniwersytet Cambridge wskazuje, że to przede wszystkim „niebieskie” krajobrazy — plaże, jeziora i rzeki — są najczęściej wspominane jako miejsca nostalgiczne.
Zaskakująco, choć badacze spodziewali się większego znaczenia zieleni, to właśnie krajobrazy wodne okazały się dominującym czynnikiem nostalgii.
Co znaczy nostalgia przestrzenna?
Autorka badania, doktorantka Elisabeta Militaru, opisuje nostalgię za miejscami fizycznie oddalonymi od teraźniejszości, ale psychicznie bliższymi sercu.
Nostalgiczne lokalizacje były częściej położone nad wodą — uczestnicy wspominali je jako bardziej emocjonalnie znaczące, chociaż rzadziej odwiedzane.
Jak nostalgia i „blue space” wspierają psychikę
Badania wykazały, że refleksja nad nostalgicznymi miejscami zwiększa poczucie przynależności społecznej, sensu życia, ciągłości jaźni oraz poczucia autentyczności i własnej wartości.
W kontekście zdrowia psychicznego, dostęp do „blue space” przynosi obniżenie stresu, poprawę nastroju, a nawet skuteczniejszą rekonwalescencję.
Teorie wspierające empiryczne rezultaty
Teoria przywracania uwagi (Attention Restoration Theory) tłumaczy, że krajobrazy naturalne — a szczególnie te zawierające wodę — pozwalają mózgowi odpocząć poprzez tzw. „miękkie fascynacje”.
Obserwacja naturalnych scen, jak fale czy płynąca rzeka, sprzyja regeneracji uwagi i redukcji zmęczenia poznawczego.
Praktyczne implikacje i zastosowania
Nostalgia może być wykorzystana terapeutycznie — na przykład w tzw. terapii nostalgii dla osób starszych czy pacjentów z demencją, gdzie przywoływanie wspomnień związanego z wodnymi krajobrazami poprawia samopoczucie i więzi społeczne.
Urbanistyka i planowanie zdrowotne coraz częściej zalecają włączanie przestrzeni wodnych do środowisk pracy i mieszkalnych w ramach działań „blue space” na rzecz zdrowia psychicznego.
Konkluzja
Niebieskie przestrzenie, choć często odsunięte od codziennego otoczenia, pozostają silnym kulturowym i emocjonalnym magnesem.
Przypomnienie sobie chwil spędzonych nad wodą może pomóc w odbudowie poczucia wspólnoty, sensu życia i wewnętrznej równowagi.
W obliczu rosnącej urbanizacji, warto docenić rolę „blue landscape” w profilaktyce psychicznej i rekreacji.